Açık rıza, 6698 sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanunu’nda tanımlanmaktadır. Kanunda açık rızanın kullanımı için genel kurala yer verilir. Buna göre, kişisel veriler veri sahibinin izni olmadıkça işlenemez. Ancak veri sorumlusu, kişisel verileri işlemek istediği takdirde kişilerden açık rıza almak durumundadır.
Açık rıza, kişilerin herhangi bir konuda bilgilendirilmelere dayanan ve bireylerin özgür iradelerini kullandıklarını ifade eden bir rıza biçimidir. Kişilerden, kişisel verilerinin işlenmesi için açık rızalarının alınması için veri sorumlusunun açık rıza metni imzalatması gerekir. Veri sahibi kişilerin açık rıza metnini imzalaması halinde açık rızaları alınabilir.
Açık Rıza Nedir?
Açık rıza, kişisel verilerin işlenmesi noktasında internet kullanıcıların dikkat etmesi gereken noktalardandır. Kişisel verilerin veri sorumluları tarafından işlenebilmesi için belirli prosedürler bulunur. Açık rızanın anlaşılabilirliği için KVKK’nın 95/46 EC sayılı Avrupa Birliği Direktifi dikkate alınarak bir tanımlama yapılmaktadır. Bu tanımlamaya göre açık rıza, veri sahibi olan ilgili kişinin, kişisel verilerinin veri sorumlusu kişi tarafından işlenebilmesine özgür iradesiyle onay verdiğinin bir ifadesidir.
Açık rıza, kişisel verilerin sahibinin verilerinin işlenmesine dair konuyla ilgili yeterli bir bilgiye sahip olduğunu, verilerin işlenmesinde herhangi bir tereddüde yer bırakmadan açıkça ve hür iradesiyle yalnızca belirtilen işlem kapsamında sınırlandırılarak onay verdiğini beyan eder. Belirli bir işlem için onay veren kişinin başka bir konuda onayı olmadığı takdirde kişisel verilerinin işlenmesi mümkün değildir. Farklı bir alanda veri işlenmesi hususunda veri sahibinin bilgilendirilmesi gerekmektedir. Açık rıza, yalnızca kullanıcının o işlemle sınırladığı rızasını içerir.
Açık Rıza Nasıl Alınır?
Açık rıza, bireylerin kişisel verilerinin işlenmesi noktasında yeterli bir bilgiye sahip olduklarını ve verilerin işlenmesine onay verdiklerini ifade eder. Bu hususta açık rızanın alınması için üç unsur bulunur. Bunlar şunlardır:
Açık rızanın belirli bir konuya ilişkin olması gerekmektedir. Kişisel verilerin işlenmesi noktasında kişilerin açık rızasının alınması halinde, açık rızalarının yalnızca belirli bir etki alanında olması beklenir. Buna ilişkin detayda, alıntılanan kişisel verinin hangi alanda kullanılacağı açık rızada belirtilerek veri sahibine anlaşılır şekilde sunulmalıdır. Belirlenen bir konunun yeterince detaylandırılmadan veri sahibinden alınan açık rızanın hukuki bir geçerliliği bulunmaz. Her konu bazında kişilerden açık rıza alınması gerekmektedir. Aksi halde kişilerin özgür iradelerinin olduğu hususunda bilgi eksikliği bulunur.
Bununla birlikte kişisel verilerinin işlenmesine dair açık rıza onayı istenen kişilerin, verilerin işlenmesine ilişkin faaliyetlerden önce açık rıza talep edilen belirli konuda bilgilendirilmesi gerekmektedir. Kişilerin, şahsi verilerinin hangi amaçla kullanıldığına ilişkin bilgilendirilmeleri özgür iradeyi ön plana çıkarır. Kişiye yapılan bilgilendirmenin veri sahibin anlayabileceği şekilde anlaşılır, net olmasının yanı sıra çelişkiden arındırılması beklenir. Açık rıza bilgilendirilmesi sade bir dille yapılır.
Ayrıca açık rıza kişisel verilerin işlenmesi hususunda kişilerin özgür iradelerini içermelidir. Herhangi bir şarta bağlı kalmadan veri sahibinin kendi özgür iradesiyle ve kesinkes kendi isteğine bağlı olarak açık rızasının alındığı açık rıza kapsamındadır. Özgür iradenin dikkate alınması açık rızanın hukuken geçerliliğini etkileyebilir. Bunların yanı sıra veri sahibi açık rızayı verdiği gibi isteğine bağlı olarak istediği zaman diliminde geri alabilir. Kişisel verilerin işlenmesi, veri sahibin açık rızasını geri çekmesi halinde durduruluyor ise açık rıza özgür iradeye dayalıdır.
Açık Rıza Metni Nedir?
Açık rıza kavramı hem kişisel veri sahibi hem de verileri işleyen kişi açısından önemli bir konudur. Açık rıza, kişinin kişisel verilerinin işlenmesine dair bilgilendirildiğini ve özgür iradeyle onayladığını gösterir. Bununla birlikte verileri işleyen tarafın hangi etki alanında ve sınırlarda veriyi işleyebileceği açık rıza ile belirlenir. Bunun yanı sıra açık rıza yazılı, sözlü olarak hem elektronik hem de fiziksel ortamda alınabilir. Ancak açık rızanın kişiden alındığını ispat etme yükümlülüğü veri sorumlusuna aittir.
Açık rızanın kişinin onayından geçmesi için Kişisel Verileri Koruma Kanunu’nun 3. maddesinden faydalanılır. Kanuna göre açık rızanın alınmasının üç unsuru vardır. Bu unsurlar veri sorumlusunun veri sahibinden rıza alırken dikkat etmesi gereken hususları içerir.
Genel ifadelerle üstünkörü ibareler içeren ve anlaşılırlığında sakınca bulunan açık rıza metinleri hukuken geçerli değildir. Bu nedenle açık rıza metinleri belirli bir konuya ilişkin sınırlandırmalıdır. Açık rıza ile ilgili dikkat edilmesi gereken bir diğer husus, kişinin açık rızasını geri alma hakkına sahip olmasıdır. Buna göre açık rıza onayı veren kişi, açık rıza metnini onayladığı halde onayından vazgeçme hakkına sahiptir.
Kişi, verilerin işlenmesi noktasında verilerin geleceğini belirlemede söz sahibidir. Ancak dikkat edilmesi gereken bir diğer hususa göre, verilerin geri alınabilmesi ileriye dönük bir suç potansiyeli taşımaktadır. Buna göre, kişinin açık rıza onayının geri almasına ilişkin beyanın veri sorumlusuna ulaşması halinde hükmü vardır. Açık rıza onayı alınırken belirli bir konuda kişinin hür iradesine bağlı olarak bilgilendirme yapılması hem veri sahibi için hem de veri sorumlusu açısından olumlu sonuçlar doğurur.
